Teneke Kutularda Kavrama Oranı Tayini
Konserve üretim süreçlerinde kutu kapatmak en kritik aşamalardan biridir. Konservelerde ortaya çıkan bozulmaların büyük bir kısmı, kutu kapama işleminin tam olarak yapılmamasından ileri gelmektedir. Bu yüzden kutu kapatma işlemlerinin kontrol edilmesi, konserve işletmelerinin kalite kontrol çalışmalarında çok büyük önem taşımaktadır.
Kutu kapama işleminin yeterliliğini belirlemek amacı ile basınç testi veya kenet kontrolü yapılmaktadır. Kenet kontrolleri yapılırken önce kutu kenedi dıştan gözle kontrol edilmekte ve kenet ucu ile kutunun gövdesi arasında kalan aralık miktarı, kenette sarkma veya çıkıntı olup olmadığı, kenetlerde çatlama ve kesik bulunup bulunmadığı, kenetlerde kayma olup olmadığı, gövde veya kenetin dış yüzeyinde kazıntı izleri olup olmadığı ve kenedin kesik, keskin veya yalancı kenet olup olmadığı incelenmektedir. Aynı zamanda mikrometre veya kumpas kullanılarak kenet kalınlığı, kenet yüksekliği ve iç derinlik ölçülmektedir. Ölçme en az üç yerden yapılmakta ve bu üç değerden en yüksek ve en düşük ölçümler esas alınmaktadır. Bu aşamada kenet kavrama oranı şu şekilde hesaplanmaktadır:
- Konserve kutularından belli yerlerden kenet kesitleri alınarak kenet ögeleri ölçülmekte ve formüle göre kenet kavrama oranı hesaplanmaktadır.
- Ya da projektörde standart bir nomogram üzerine kenet kesiti yansıtılmakta ve doğrudan kavrama oranı okunmaktadır.
Gelişmiş laboratuvarlarda ambalaj analizleri kapsamında, teneke kutularda kavrama oranı tayinine yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmalar sırasında, ulusal ve uluslararası kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlar ve test yöntemleri esas alınmaktadır. Bu konuda başvurulan standart şudur:
- TS 13718 Teneke kutular
Bu standart, genel kullanım amaçlı olan ama en çok gıda amaçlı kullanılan, yuvarlak veya köşeli teneke kutuların tanımlama, sınıflandırma, özellikler, kontrol ve test yönemlerini ve piyasaya sunum şekillerini kapsamaktadır.