Diarrhetic Shellfish Poison Grubu (DSP) Okadaik Asit ve DTX’ler (LC-MS/MS)
Yeryüzünde sucul ekosistemlerinde çok fazla üreyebilen planktonik bir hücreli canlılar, fitoplankton grubundan oluşmaktadır. Yapılan tahminlere göre dünya denizlerinde yaşayan bilinen fitoplankton türlerinin yüzde 7’ye yakın kısmı zararlı maddeler üretmektedir. Bu türlerin sayısı 200 civarındadır. Bunların da yarısını dinoflagellatlar oluşturmaktadır. Zararlı üremelere neden olan diatomlar da çok önemli ikinci alg türüdür. Ancak bu üremelerin tamamı toksik degildir. Yeryüzündeki sularda bulunan fitoplankton florasının hemen hemen yüzde 2’lik bir kısmı toksik olarak tanımlanmaktadır.
Diyaretik kabuklu su ürünleri zehirlenmesine neden olan toksinler içinde kimyasal olarak ilk tanımlanan toksin okadaik asittir.
Kabuklu deniz hayvanlarında DSP toksinleri, okadaik asit grup toksinleri, pektenotoksin ve yessotoksin içermektedir. Pektenotoksinler dinophysis türleri tarafından, yessotoksinler ise prorocentrum türleri tarafından üretilmektedir. Okadaik asit grubu toksinleri, dinophysis toksinleri DTX1, DTX2, DTX4 ve akil türevleri DTX3’ten oluşturmaktadır.
Ülkemizde de denizlerde mikroalg üremeleri ile ilgili çalışmalar yoğunluk kazanmıştır. Ege Denizi kıyılarında balık ölümleri ilk kez 1955 ve 1960 yıllarında olmuştur ve buna dinoflagellatların neden olduğu tespit edilmiştir. Bugüne kadar gittikçe yaygınlaşan red-tide ve diğer zararlı mikroalg üremeleri konusunda bilim adamları tarafından çalışmalar yapılmaktadır. PSP’ye bağlı balık ölümlerinde, balıkların vücut ve solungaçlarında sarımsı bir renk oluşmaktadır.
Bu çerçevede yapılan temel analizler şunlardır:
- Diarrhetic Shellfish Poison Grubu (DSP) - Okadaik Asit
- Diarrhetic Shellfish Poison Grubu (DSP) - Dinophysis Toksin1 (DTX-1)
- Diarrhetic Shellfish Poison Grubu (DSP) - Dinophysis Toksin2 (DTX-2)
Yetkili laboratuvarlarda biyotoksin analizleri kapsamında, kısaca LC-MS/MS adı verilen sıvı kromatografisi - kütle - kütle spektrometresi yöntemi ile Diarrhetic Shellfish Poison Grubu (DSP) zehirlenme analizleri arasında okadaik asit ve DTX analizleri de yapılmaktadır. Bu analizlerde, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlar ve analiz yöntemleri esas alınmaktadır.