Diarrhetic Shellfish Poison Grubu (DSP) Pektonotoksin, PTX’ler ve Nötral Toksinler) (LC-MS/MS)
Midye, istiridye, deniz tarağı ve bunlar gibi çift kabuklu deniz canlıları, fitoplanktonlar ile beslenmektedir. Ancak zaman zaman denizlerde fitoplankton seviyesi istenmeyen şekilde yükselmektedir. Bu artışların, su ürünleri yetiştiren işletmeler ve balıkçılar kadar insan sağlığı ve turizmin gelişmesi açısından da olumsuz etkileri bulunmaktadır. Tahminen 4 binin üzerinde bulunan fitoplankton türünden ateş rengi algler türünden 200 civarında olanları deniz yüzeyinin rengini değiştirerek red-tide olayına neden olmaktadır. Bunların içinde de 40 civarında alg türü balıklara ve deniz kabuklularına zararlı olan toksinler üretmektedir.
Konunun uzmanları fitoplanktonları üç gruba ayırmaktadır:
- Bir kısmı suda zararsız renk değişimlerine neden olan fitoplankton türleridir.
- Bir kısmı deniz ürünlerini tüketen insanlarda aşağıdaki hastalıklara neden olan fitoplankton türleridir:
- Paralitik kabuklu zehirlenmesi (PSP)
- Diarretik kabuklu zehirlenmesi (DSP)
- Amnezik kabuklu zehirlenmesi (ASP)
- Ciguatera zehirlenmesi
- Nörotoksik kabuklu zehirlenmesi (NSP)
- Mavi-yeşil alg zehirlenmesi
- Bir kısmı da insanlara zehirli etkisi olmayan ancak özellikle solungaçları tıkayarak balıklara ve omurgasız canlılara zarar veren fitoplankton türleridir.
Diarrhetic Shellfish Poison (DSP) türünden zehirlerin içeriğinde dinophysis türleri tarafından üretilen pektenotoksin (PTX) de bulunmaktadır. Bugüne kadar pektenotoksin kaynaklı bir zehirlenme olayına rastlanmamıştır. Ancak Avrupa ülkelerinde yakın zamanda ölçülen değerler dikkate alınmaktadır. Okadaik asit ve DTX1’in tümör oluşturan aktiviteleri tespit edilmiştir.
Yetkili laboratuvarlarda biyotoksin analizleri çerçevesinde yapılan analizler arasında, LC-MS/MS yöntemi ile Diarrhetic Shellfish Poison Grubu (DSP) zehirlenme analizleri de bulunmaktadır. Bu kapsamda pektonotoksin, PTX’ler ve nötral toksinler için analizler yapılmaktadır. Bu analizlerde dikkate alınan standart şudur:
- TS EN 16204 Gıda maddeleri - LC-MS/MS ile kabuklu deniz ürünleri ve kabuklu deniz ürünleri lipofilik alg toksinlerinin belirlenmesi (okadaik asit grubu toksinler, yessotoxins, azaspiracids, pectonotoksinler)