Paralytic Shellfish Poison Grubu (PSP) - Neosaksitoksin (NEO)
Felç yapan kabuklu su ürünü toksinleri olarak bilinen Paralytic Shellfish Poison (PSP) grubu toksinlerin dokuz türü bilinmektedir. Bunlar gonyatoksin 1, gonyatoksin 2, gonyatoksin 3, gonyatoksin 4, gonyatoksin 5, gonyatoksin 6, gonyatoksin 7, saksitoksin ve neosaksitoksindir.
Bu toksinler bulaştıkları balıklara ve deniz kabuklularına zarar vermemektedir. Sadece bu canlıların vücutlarında birikmektedir. Asıl zehirleme etkileri, bu ürünleri tüketen insanlarda görülmektedir. Yani kabuklu deniz hayvanları, bu toksinleri üreten mikroorganizmaları vücutlarında taşıyarak zehirlenmelere neden olmaktadır. Paralytic Shellfish Poison (PSP) grubu toksinler, protogonyalax türünden dinoflagellatalar tarafından üretilmektedir. Neosaksitoksin (NEO) toksinin de bulunduğu bu felç yapan kabuklu su ürünü toksinleri, insanların sinir ve kas sistemlerini etkilemektedir. Bu grubun en zehirlisi olan gonyatoksin 3 kadar tehlikeli olmasa da neosaksitoksin de insan sağlığı açısından risk teşkil etmektedir.
Yeryüzünde insan ve hayvanların besin ihtiyacını karşılamak bakımından su ürünleri her zaman önemli olmuştur. Bunlardan istridye, midye ve deniz tarağı gibi yumuşakçalar da ilk insanlardan bugüne besin kaynağı olarak tüketilmiştir. Son yıllarda artan zehirlenmelerin nedeni, tek hücreli deniz alglerinden olan dinoflagellataların sayı olarak ve bunların salgıladığı zehirlerin miktar olarak artmasıdır.
İlk olarak Amerika’da 1920’li yıllarda midye tüketimine bağlı zehirlenmeler farkedilmiş ve belli bir dinoflagellata türü ile zehirli deniz kabukluları arasındaki ilişki ortaya konulmuştur. Aslına bakılırsa kabuklular zehirli değildir. Kabuklu zehirlenmelerinin asıl sorumlusu, vücutlarında biriken toksinlerdir.
Gelişmiş laboratuvarlarda biyotoksin analizleri çerçevesinde, sıvı kromatografisi - kütle - kütle spektrometresi (LC-MS/MS) yöntemi ile Paralytic Shellfish Poison Grubu (PSP) zehirlenme analizleri yapılmaktadır. Bu analizler kapsamında neosaksitoksin (NEO-c) miktarını tayine yönelik çalışmalar da yapılmaktadır. Bu çalışmalar sırasında, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlar ve test yöntemleri esas alınmaktadır.