Aldehit Sayısı Tayini
Günlük yaşamda kullanılan birçok maddenin yapısında aldehit adı verilen organik maddelere rastlamak mümkündür. Motorlu araçlarda kullanılan benzinden baş ağrısı gidermek için kullanılan aspirine kadar, tükenmez kalemlerin boyasından çamaşır ve bulaşık makinelerinde kullanılan deterjanlara kadar birçok kimyasal işlem gerçekleşmektedir.
Aldehitlere isim verilirken, karboksilli asitlerin isimlerinden yararlanılmıştır. Asitlerin sonunda yer alan ek kaldırılarak yerine aldehit ifadesi eklenmektedir. Örneğin formik asit formaldehit, asetik asit ise asetaldehit olmaktadır.
Aldehitler birkaç yoldan elde edilmektedir. Birinci yöntemde potasyum permanganat veya potasyum dikromat gibi yükseltgen maddeler kullanılarak asitli ortamda primer alkoller bir basamak yükseltgenir ve aldehit elde edilir. Sanayide yükseltgen olarak genelde oksijen kullanılmaktadır. İkinci yöntem ise laboratuvarlarda yaygın olarak kullanılan karboksilli asitlerin indirgenmesi yöntemidir. Rosenmund tepkimesi yönteminde asit klorürleri katalizör yardımı ile indirgenerek aldehitler elde edilmektedir.
Aldehitler, aynı karbon sayısına sahip alkollerden daha düşük, eterlerden daha yüksek sıcaklıkta kaynamaktadır. Karbon sayılarına göre oda sıcaklığında gaz, sıvı veya katı haldedir. Kimyasal tepkimelere karşı çok etkindirler.
Formaldehitler, aldehit ailesinin en basit üyesidir. Sanayide çok fazla kullanılan bir bileşiktir. Suda yüzde 40 oranında çözünürler. Bu çözeltisiye formalin denir.
Akredite olmuş laboratuvarlarda, kimyasal testler kapsamında aldehit sayısı tayini çalışmaları da yapılmakta ve bu çalışmalarda yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından hazırlanan standartlara uyulmaktadır. Laboratuvarlarda güvenilir ve tarafsız hizmet verilmekte ve hazırladıkları raporlar dünyanın her yerinde kabul görmektedir. Aldehit sayısını tayin etmek için yapılan çalışmalarda esas alınan birkaç standart şunlardır:
- TS ISO 22241-1 Dizel motorlar - Nox azaltma maddesi AUS 32 - Bölüm 1: Kalite gerekleri
- TS ISO 22241-2 Dizel motorlar - Nox azaltma maddesi AUS 32 - Bölüm 2: Deney yöntemleri (Ek F, aldehit miktarı tayinine yönelik kriterleri kapsamaktadır)
- EP08:0496 Gliserinde aldehit miktarı tayini