Asit Sayısı / Serbest Yağ Asitliği (FFA) Tayini

Asit Sayısı / Serbest Yağ Asitliği (FFA) Tayini
Asit Sayısı / Serbest Yağ Asitliği (FFA) Tayini

Serbest yağ asitleri, kimya sektöründe kısaca FFA olarak tanımlanmaktır. Bu kısaltma aynı anlama gelen İngilizce free fatty acids ifadesinin baş harflarinden oluşmaktadır. Serbest yağ asitleri, trigliserit yapıda olmayan, serbest halde bulunan yağ asitlerini ifade etmektedir. Bu yağ asitleri, ham yağda çok miktarda bulunmaktadır, ancak yağ rafine edildiği takdirde miktarı belli bir seviyeye inmektedir.

Yağlardaki asit sayısı ise, 1 gram yağın nötr hale getirilmesi için gerekli olan potasyum hidroksidin veya sodyum hidroksidin miktarının miligram olarak ağırlığını ifade etmektedir.

Serbest yağ asitliği, yağlar için önemli bir kalite göstergesidir. Yağların raf ömrünü takip etmek için bu değer kullanılmaktadır. Bu nedenle de kalite kontrol çalışmalarında serbest yağ astiliğinin ölçülmesi temel analizlerden biridir. Eğer yağda serbest yağ asitliği yüksek çıkarsa, yağın oksidasyona karşı olan kararlılığı düşük demektir. Bu ise yağın acılaşmaya başladığının önemli bir göstergesidir. Serbest yağ asitliği, yağın trigliserit yapıdan çeşitli faktörler yüzünden hidrolize olmasının bir sonucudur.

Serbest yağ asitliğini tayin etmek, hem rafine yağlarda hem de ham yağlarda önem taşımaktadır. Çünkü, ham yağın nötralizasyon işleminde, yani asit giderme işleminde, ne kadar kostik ile işlenmesi gerektiği, ham yağın serbest asit miktarı değeri üzerinden hesaplanmaktadır. Eğer ham yağın asitliği bilinmiyorsa, nötralizasyon işlemi sırasında ne kadar kostik kullanmak gerektiği hesaplanamaz. Bu durumda yağda, beklenen nötralizasyon seviyesi elde edilemez. Bu nedenle serbest yağ asitliği tayini öncelikle ham yağda yapılır. Ayrıca bu analiz, nötralizasyon süreci buyunca yağın beklenen asitlik seviyesine inip inmediğini kontrol etmek için, süreç aralarında da yapılmaktadır.

Laboratuvarlarda, kimyasal testler kapsamında asit sayısı ve serbest yağ asitliği tayini çalışmaları da yapılmaktadır. Bu çalışmalar oldukça basittir ve nicel gözleme dayanır. Çalışmalar sırasında yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından hazırlanan standartlara uyulmaktadır.