Bor Tayini
Bor önemli bir bitki beslenme elementidir. Ancak sulama suyunda 2 mg/l’den fazla bulunması durumunda, bundan bitkiler zarar görmektedir. Bazı bitkiler için 1 mg/l’den düşük bor konsantrasyonları bile zararlıdır. İçme sularında bulunan bor miktarı esas olarak 1 mg/l’nin üzerinde değildir.
Çok düşük değerlerde sularda doğal olarak bulunan bor, sanayi atıksuları ile ya da temizlik maddelerinin yapısında bulundukları için evsel atıksuları ile birlikte yüzey sularına ve yeraltı sularına karışmaktadır. Deniz suyunda bulunan bor içeriği 5 mg/l kadardır. Yüksek miktarlarda bor vücuda alınacak olursa, bundan merkezi sinir sistemi etkilenmektedir.
Borun en çok kullanılan çeşidi borakstır ve binlerce yıldan beri tanınmaktadır. Ülkemiz bor cevherleri bakımından dünyada beş ülke arasında bulunmaktadır.
Topraklarda bulunan bor miktarı genelde düşüktür. Bitkilerin bu elemante fazla ihtiyaçları yoktur. Bitkiler topraktaki borun ancak yüzde 5’inden yararanır. Bor bitkilerin metabolizmasını etkiler ve hücre bölünmesinde rol alır. Ayrıca protein sentezi için gereklidir. Çiçek ve meyvelerin tutumuna, hormon oluşumuna ve şekerin hücre duvarından geçişine destek olur.
Bor eksikliği fazla kurak koşullarda ve fazla gübrelenmiş kurak topraklarda ortaya çıkar. Bor eksikliğinde yaprak uçlarında sararmalar ve tohum ve meyve tutumunda eksilmeler olur. Meyve ve sebzeler küçük ve biçimsiz olur. Yaprak ve gövde yüzeyinde çatlaklar oluşur. Bitkilerde bor fazlalığı ise zehirleme etkisi yapar.
Topraklarda bitkiye yararlı olacak bor miktarını tespit etmek için farklı yöntemler kullanılmaktadır. En fazla başvurulan yöntem, sıcak su ile ekstrakte edilebilir bor tayini yöntemidir. Hazırlanan toprak ekstraktına karmin çözeltisi ilave edilir ve ortaya çıkan renk yoğunluğu spektrofotometrede okunarak bor miktarı belirlenir.
Laboratuvarlarda, kimyasal testler kapsamında bor tayini çalışmaları da yapılmaktadır. Bu çalışmalar sırasında yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından çıkarılan standartlara uyulmaktadır.