Selüloz ve Ham Selüloz Tayini
Selüloz, bitkilerin hücre yapısının önemli bir kısmını oluşturan bir karbonhidrattır ve bitkinin sert ve kuvvetli olmasını sağlamaktadır. Otla beslenen hayvanlar, vücutlarının salgıladığı selülaz enzimi sayesinde selülozu kolayca sindirebilirler. Selüloz, sanayide yapay ipek ve kağıt yapımında, seramik yapımında ve boya üretiminde kullanılmaktadır. Ayrıca eczacılık ve kozmetik sektöründe de kullanım alanı bulmaktadır.
Selüloz, gıda sektöründe de topaklanmayı engelleyici, kıvam arttırıcı, emülgatör ve stabilizatör olarak kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra tütün ürünleri üreten işletmeler, sigarada tütünün birleşmesine ve sigarayı doldurmasına yardımcı olmak amacı ile selüloz liflerini kullanmaktadır. Ayrıca tütünü çevreleyen sigara kağıdı ve filtrenin iç ve dış katmanlarında da selüloz kullanılmaktadır. Genelde, selüloz miktarı fazla olursa, sigaranın duman miktarı da artmaktadır. Tütünde doğal olarak yüzde 12’ye varan oranda selüloz lifi bulunmaktadır. İlave edilen selüloz lifi miktarı ise tütünün ağırlığının yüzde 6’sı civarındadır.
Kimyasal olarak selüloz bileşiği, reaksiyon göstermeyen bir maddedir ve suda ya da organik ve inorganik çözücülerde çözünmez. Ham selüloz, yüksek moleküler yapıdaki karbonhidratların, asit ve alkali ortamlarda çözünmeyen kısmını oluşturmaktadır. Hayvan yemlerinin, laboratuvar ortamında asit ve alkalilerde kaynatıldıktan sonra geriye kalan yağ, protein ve azotsuz öz maddelerden arındırılmış kısmı ham selülozdur.
Yetkili laboratuvarlarda gıda ürünlerinde ve yemlerde selüloz ve ham selüloz tayini çalışmaları yapılmaktadır. Bu çalışmalarda mevcut yasal düzenlemelere ve standartlara uyulmaktadır. Selüloz ve ham selüloz tayininde dikkate alınan standartlar şunlardır:
- TS 6932 Gıda maddelerinde ham selüloz tayini - Genel metot
- TS 6670 Sodyum karboksimetil selüloz - Gıda sanayiinde kullanılan
- TS 4966 Gıda mamullerinde ham selüloz miktarının tayini - Değiştirilmiş scharrer metodu
- TS EN 1787 Gıda maddeleri - Selüloz içeren ışınlanmış gıdaların esr spektroskopisi ile belirlenmesi