Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 2009 yılında Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Numune Alma ve Analiz Metodları Tebliği çıkarılmıştır. Bu tebliğ, suların kalitesinin belirlenmesine ve evsel ve sanayi atıksularının boşaltımında veya alıcı ortamlara deşarjda atıksuların ve alıcı ortamların sürekli veya aralıklı olarak denetlenmesine yönelik esasları düzenlemektedir. Ayrıca bu denetimlerde uygulanacak, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nde öngörülen kalite parametrelerinin ölçüm ve analiz yöntemlerine ilişkin esaslar da yer almaktadır.

Bu denetimlerde yapılacak zehirlilik seyrelme faktörü tayini çalışmaları, sözü edilen tebliğin Tablo 1 Zehirlilik Seyrelme Faktörü (ZSF) Tayini başlıklı ekinde açıklanmaktadır (Ek 1).

Tek başında fiziksel ve kimyasal yöntemler su canlıları üzerinde kirleticilerin etkilerini değerlendirmekte yetersizdir. Bu nedenle su kirliliğini belirlemek için toksisite testleri yapılmaktadır.

Atıksu içerikleri, balıkların yüzgeçlerine yapışmakta ve solunum dokularının şişmesine ve parçalanmasına neden olmaktadır. Bu şekilde balıklar zarar görmektedir. Bunun yanı sıra yüzgeçlerle alınan zararlı maddeler, balıkların derilerine ve sindirim sistemlerine geçerek zehirlenmelerine de neden olmaktadır.

Atıksulardaki bu zehirleme etkisi, atıksuyun seyreltme suyu ile seyreltildiği hacim ile orantılı olarak da tespit edilmektedir. Buna göre, bütün balıkların yaşatılabildiği en küçük seyrelme değeri esas alınmakta ve atıksuyun balıkları zehirleme etkisi seyrelme faktörü (ZSF) ile ifade edilmektedir.

Seyrelme faktörü = Birim atıksu hacmi + Kullanılan atıksu hacmine bağlı seyrelme suyu hacmi

Kısaca seyrelme faktörü, kaç hacim atıksuyun, kaç hacim seyrelme suyu ile seyreltildiğini ifade etmektedir. Örneğin,

Seyrelme faktörü (ZSF) 5 = 1 hacim atıksu + 4 hacim seyrelme suyu

Bütün balıkların yaşadığı seyrelmenin en küçük değerine Zehirlilik Seyrelme Faktörü (ZSF) denmektedir.

 

Yetkili laboratuvarlar tarafından, kimyasal gıda analizleri kapsamında, atıksularda Zehirlilik Seyrelme Faktörü (ZSF) tayini çalışmaları yapılmaktadır. Bu çalışmalarda ulusal ve uluslararası kuruluşlar tarafından çıkarılan standartlara ve test yöntemlerine uyulmaktadır.