Somatik hücre, çok hücreli organizmalarda, üreme ile ilgili olan hücreler ve farklılaşmamış kök hücreler dışındaki diğer bütün hücrelere verilen genel bir isimdir. Somatik hücrelerin zıddı gametlerdir. Bu hücreler eşeyli üreyen canlılarda eşeyli üremeyi sağlayan hücrelerdir.

Somatik hücreler esas olarak süt hayvanlarının akyuvarları ve epitel hücreleridir. Bu hayvanların memelerinde mastitis veya başka bir enfeksiyon meydana gelidiğinde süt bezelerinde ve dolayısıyla sütte somatik hücrelerin sayıları artmaya başlamaktadır. Mastit, süt kanallarının tıkanması ile oluşan ve enfeksiyona neden olan bir hastalıktır. Sütte somatik hücre sayısı yüksek olursa, bu durum hayvanda meme iltihabının ya da mastitisin bir göstergesi kabul edilmektedir. Memede ne kadar fazla mikroorganizma oluşursa, akyuvarlar bunlara karşı yenik düşmüş demektir. Memede mikroorganizmaların sayısı düşükse somatik hücre sayısı da düşük olacaktır. Somatik hücrelerin az sayıda olması mastitisin az olduğunu, fazla sayıda olması ise mastitisin devam ettiğini ve yayıldığını göstermektedir.

Bu durum doğal olarak stün kalitesini de olumsuz şekilde etkilemektedir. Standartlara göre somatik hücre sayısı, bir ml’de 100 binin üzerine çıkmamalıdır. Aksi halde hayvanda mastitis hastalığı var demektir.

Somatik hücre sayımında başvurulan mikroskobik yöntem, standart bir analiz yöntemidir ve basit, ucuz ve kolay olması açısından tercih edilmektedir. Bu yöntemde çiğ sütlerde akyuvar çekirdeği ve epitel hücreler metilen mavisi ile boyanmakta ve somatik hücreler sayılmaktadır.

Gelişmiş laboratuvarlarda, mikrobiyolojik analizler arasında mikroskopik yöntemle somatik hücre sayımları yapılmaktadır. Bu çalışmalarda ulusal ve uluslararası kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlar esas alınmaktadır. Bu konuda dikkate alınan birkaç standart şunlardır:

 

• TS EN ISO 13366-1/AC Süt - Somatik hücrelerin sayımı - Bölüm 1: Mikroskobik metot (referans metot)
• TS EN ISO 13366-2/AC Süt - Somatik hücre sayımı - Bölüm 2: Floro-Opto-Elektronik sayıcı işlemleri için rehber