Boncuklanma - Random Tumble
Boncuklanma, basit bir anlatım ile, sürtünme etkisi ile kumaşın yüzeyinde toplanan lif demetleri olarak tanımlanabilir. Boncukların yapısında genelde yabancı maddeler bulunmaktadır. Bu durum kumaş görünümünü bozar ve istenmeyen durumlara sokar.
Hidrofobik lifler, ya da polyester lifler, elektro statik özelliktedir ve hidrofil liflere, yani viskoz, pamuk ve yün liflere göre yabancı maddeleri daha fazla çekerler. Hidrofobik liflerin kopma ve esneme mukavemeti ve aşınma direnci daha yüksektir. Hidrofil lifler ise kopma ve aşınma dayanımı düşük olan liflerdir. Bu yüzden sürtünme ile kumaş yüzeyini, sentetik liflere göre daha kolay terk ederler.
Hav oluşumu, boncuklanmanın ilk aşamasıdır. Kumaş yüzeyinde aşınmanın ilk belirtileri hav oluşumu ile başlar. Havlanma, iplik yapısında bulunmayan serbest lif uçlarının açığa çıkması ile olmaktadır. Sürtünme kuvveti, liflerin iplikler arasında dolanması sonucu oluşan tepki kuvvetini aşarsa havlanma ortaya çıkar. Zayıf lifler hızlıca koparken kısa ama daha yoğun bir hav tabakası meydana getirir. Bir sonraki aşama ise havların karmaşık hale gelmesi ve boncuk oluşturmaya başlamasıdır.
Kumaşların boncuklanma eğilimlerini ölçmek amacı ile çok sayıda test yöntemi bulunmaktadır. Boncuklanma ölçüm ve değerlendirme yöntemleri temelde ya numunenin yuvarlanmasını ya da numunenin aşındırılmasını esas almaktadır.
Yetkili laboratuvarlar tarafından yapılan ve Random Tumble Pilling Tester cihazları kullanılan boncuklama testlerinde şu standartlar esas alınmaktadır:
- TS EN ISO 12945-3 Tekstil - Kumaşlarda yüzey boncuklanması, tüylenmesi ve matlaşması yatkınlığının tayini - Bölüm 3: Taklalı serbest düşme boncuklanma metodu
- ASTM D3512 Boncuklanma dayanıklılığı ve diğer ilgili yüzey değişikliklerinin tekstil kumaşlarında standart test yöntemi: Taklalı serbest düşme boncuklanma metodu
Laboratuvarlar kaliteli ve güvenilir sonuçlar elde edebilmek için, sağlam bir altyapıya ve güçlü bir çalışan kadrosuna sahip olmak zorundadırlar.