Yırtılma Mukavemeti - Sarkaç Prensibi (Elmendorf)
Tekstil ürünlerinde kullanılan kumaşın yırtılma kuvvetine karşı mukavemet testleri farklı şekillerde yapılamaktadır. Örneğin bu testler, sabit hızlı hareket eden kumaş mukavemetini ölçen dinamometreler kullanılarak yapılabilir. Ya da Elmendorf cihazı kullanarak da yapılabilir.
Düşen sarkaç adı da verilen Elmendorf cihazı, genelde mukavvaların ve oluklu kartonların yırtılma dirençlerini tespit etmek amacı ile tasarlanmıştır. Çalışma sistemi enerjinin korunması yasasını esas almaktadır. Kumaş kesitinin ağırlık merkezi belli bir yüksekliğe çıkartılır ve daha sonra kesit serbest bırakılarak kumaşın yırtılması sağlanır. Kumaşı yırtan kuvvet, cihazın göstergesinden okunur.
Elmendorf yöntemi ile kumaşlarda yırtılma mukavemeti tayin edilirken kumaşa ani bir kuvvet uygulanır ve kumaşta oluşan yırtıktan belli uzunlukta tek bir yırtığa doğru ilerlemenin olması için gerekli olan yırtma kuvveti ölçülür.
Yırtılma mukavemeti testi sırasında atkı yönünde kesilen kumaş örneğinde çözgü ipliklerinde kopma meydana gelmektedir. Bu yüzden, atkı yönünde yırtılma mukavemet değeri, çözgüdeki mukavemet değeri olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle birçok kumaşın atkı yönündeki yırtılma mukavemet değerleri daha yüksek çıkmaktadır.
Tekstil ürünlerinin ana malzemesi olan kumaş, ürünün kullanımı sırasında çeşitli etkiler yüzünden yırtılma ile her zaman karşı karşıyadır. Doğal olarak yırtılan bir kumaşın değeri düşer. Yırtılan kumaş ya ıskartaya ayrılır ya da yamanır, ama bu durumda da ancak ikinci sınıf işlerde kullanılabilir. Yırtılma mukavemeti neticede kumaşın yapısı ile ilgilidir.
Laboratuvarlarda bu testler sırasında yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara uygulmaktadır. Yırtılma mukavemeti, sarkaç prensibi (Elmendorf) testlerinde esas alınan standartlar şunlardır:
- TS EN ISO 13937-1/AC Tekstil - Kumaşların yırtılma özellikleri - Bölüm 1: Balistik sarkaç metodu ile yırtılma kuvvetinin tayini
- ASTM D1424 Düşen sarkaç tipi (Elmendorf) cihazı ile kumaşların yırtılma direncinin saptanması için yöntem