Fenolik Sararma Haslığı
Tekstil ürünlerinde fenolik sararma, ortamda bulunan fenol bileşikleri yüzünden ya da hafif alkali bir ortam koşulları yüzünden meydana gelebilir. Fenolik sararmanın genel olarak özellikleri, çok parlak sarı renkte olması ve narin bir yıkama ile kolayca kumaş yüzeyinden uzaklaştırılabilmesidir. Güneş ışığına tutulduğu zaman da hızla kaybolur. Alkali bir ortamda sarılık koyulaşmaya başlar, asidik bir ortamda ise sarılık azalır.
Yıllar önce kumaş ve konfeksiyon ürünlerinde, depolama sırasında sararma problemleri ile daha fazla karşılaşılıyordu. Bilhassa beyaz ve pastel renklerde bu problem daha fazla yaşanıyordu. Bu sorunu gidermek amacı ile yapılan çalışmalarda, bu duruma kumaşın sarıldığı polietilen film veya torbaların neden olduğu anlaşılmıştır. Bu konudaki çalışmaların temelini fenolik antioksidanlar oluşturmaktadır. En çok bilineni ise Buthylatedhydroxy Toluene’dir (BHT). Bu kimyasal madde, polietilen film ve torbalarda, kartonda ve benzer taşıma ürünlerinde bulunmaktadır. Bu kimyasal madde, havada bulunan azot oksitleri ile tepkimeye girmekte ve kumaşları sarartmaktadır. Tekstil üretiminde bu çeşit antioksidanlar, bitim aşamasında lif çekim işleminde, iplik ve bobin yağlarında, örme yağlarında, koruyucu olarak tekstil yumuşatıcılarında ve çeşitli tekstil bitim işlemlerinde kullanılmaktadır. Bu nedenle tekstil ürünlerinde fenolik sararma haslığı önemli olmaktadır.
Yetkili laboratuvarlar tarafından gerçekleştirilen fenolik sararma haslığı testlerinde, şu standartlara uygun hareket edilmektedir:
- KS K 0190 Tekstillerin fenolik sararmaları için test yöntemi: Courtaulds yöntemi
- TS EN ISO 105-X18 Tekstil - Renk haslığı deneyleri - Bölüm X18:Malzemelerin fenolik sarılaşma potansiyelinin değerlendirilmesi
Tekstil ürünlerinde sararmayı önlemek için fenolik antioksidan içeren kimyasal maddelerin kullanılmaması gerekir. Ancak çok geniş bir kullanım alanına sahip oldukları için bundan kaçınmak kolay değildir. En azından azot dioksiti, depolama alanlarından uzak tutmak, ortamı iyi havalandırmak ve sıcaklık kontrolü yapmak gerekmektedir.