Yasaklı Azo Boyar Maddeler (Polyester İçin)
Uzakdoğu ülkelerinde ithal edilen bazı tekstil, konfeksiyon, hazır giyim ve deri ürünlerinde, yapılan testler sonucunda kanserojen etkisi olan azo boyar maddelere rastlanınca bu konu yeniden gündeme oturmuştur. Ülkemizde yürürlükteolan yasal düzenlemeler gereğince, tekstil ürünlerinin renklendirilmesi amacı ile ve özellikle boyayı sabitlemek amacı ile, belli bir oranın üzerinde azo boyar madde uygulanmış tekstil ürünlerinin ithal edilmesi yasaktır. Ancak gerek denetim eksiklikleri gerekse fırsatçı işletmeler yüzünden durum endişe verici bir hal almıştır.
Bu konudaki test ve analiz çalışmalarının akredite labortauvarlarda yapılması gerekmektedir. Doğrudan vücut ile temas eden her türlü tekstil ürünlerinde snırların üzerinde azo boyar madde tespit edilmesi halinde bu durum insan sağlığı açısından ciddi bir tehdit teşkil etmektedir.
Yerli veya yabancı akreditasyon kuruluşlarından, TS EN ISO/IEC 17025 standardı kapsamında akredite olan laboratuvarlarda, kimyasal ve ekolojik alandaki çalışmalar kapsamında, polyester ürünlerde yasaklı azo boyar maddelerin miktarını tayin etmek için de ölçüm ve analizler yapılmaktadır. Bu çalışmalarda şu standartlar esas alınmaktadır:
- TS EN 14362-1 Tekstil - Azo boyar maddelerden türetilen belirli aromatik aminlerin tayini için yöntemler - Bölüm 1: Liflerde ekstraksiyon yapılarak ve yapılmadan elde edilebilen belirli azo boyar maddelerin kullanımının tespiti
- TS EN 14362-3 Tekstil - Azo boyar maddelerden türetilen belirli aromatik aminlerin tayini için yöntemler - Bölüm 3: 4-aminoazobenzen açığa çıkarabilen belirli azo boyar maddelerin kullanımının tespiti
- TS EN ISO 17234-1 Deri - Boyalı derilerde bazı azo boyar maddelerinin tayini için kimyasal deneyler - Bölüm 1: Azo boyar maddelerden elde edilen aromatik aminler için tayin
Bu test yöntemleri, ekstraksiyon gerekmeden elde edilebilen belirli azo boyar maddelerin kullanımını tespit etmeye yöneliktir.