Deride Kopma Mukavemeti ve Uzama Tayini
Derinin özelliği, küçük zorlamalara karşı esnemesi veya uzamasıdır. Üzerine uygulanacak ve sürekli olarak etki gösterecek bir kuvvetin ağır yükü altında deri güçlü bir mukavemet gösterir. Derinin bu özelliği, lif yapısının üç boyutlu örgüsünden ve tabakanın dokusundan kaynaklanmaktadır. Deri liflerinde olası her değişiklik derinin mukavemet gücünü etkiler.
Mukavemet testlerinden elde edilen veriler, deriden yapılan tekstil ürünlerinin durumunu ve kullanılabilirliğini göstermektedir. Kopma, yırtılma veya çubukla yırtılma testleri, derinin testler sırasında farklı şekillerde zorlanmasına dayanmaktadır. Her üç mukavemet testi de yapılması gerekli testlerdendir ve değerler test edilen derinin cinsine göre belirlenmiştir.
Kopma mukavemetinin tespit edilmesi bütün deri çeşitlerinde önem taşımaktadır. Yırtılma mukavemeti testleri daha çok yumuşak ve esnek deri çeşitleri için uygundur. Buna karşılık çubukla yırtılma mukavemeti, kösele ve kayışlık gibi dolgun ve sert deri çeşitlerinde önemlidir.
Kopma ve yırtılma mukavemeti test değerlerinde genellikle bir paralellik olmaz. Kopma mukavemetinin tespit edilmesinde kavrayıcı kuvvet derinin bütün kesiti üzerine eşit dağılmaktadır. Bu şekilde derinin lif dokusu bütün olarak kavranmış olmaktadır. Yırtılma mukavemeti tespit edilirken kuvvet nokta şeklinde yırtık üzerine uygulanır. Bu durumda lifler arka arkaya yırtılır.
Derinin özellikleri belirlenirken sadece mukavemet değerlerinin bilinmesi yeterli olmaz. Testler sırasında kuvvet uygulanırken derinin toplam davranış şekli de her zaman önemlidir. Burada asıl rolü derinin lif dokusu oynamaktadır.
Yetkili laboratuvarlar tarafından, spesifik testler kapsamında deri kopma mukavemetini ve uzamasını tayin etmek için testler yapılmaktadır. Bu testlerde esas alınan standartlar şunlardır:
- TS 236 Mamul derilerin ve köselelerin fiziksel muayene metotları
Bu standart, bütün mamul derilerin ve köselelerin fiziksel muayene yöntemlerini kapsamaktadır. Sadece ham derilerin fiziksel muayene yöntemleri bu standardın dışındadır.
- ISO 3376 (IULTCS/IUP 6) Deri - Fiziksel ve mekanik testler - Çekme mukavemeti ve yüzde uzatma tayini