Halatlar - Genel Fiziksel ve Mekanik Özellikler
Halatlar, dayanıklılık arttırıcı bir eleman olarak hizmet etmesi için liflerin, bükümlü ipliklerin, örülü ipliklerin ya da lif demetinin uzun ve esnek bir yapıda birleştirilmesi ile oluşan bir üründür.
Halat yapımında, halatın kullanım özelliklerini etkileyen bütün değişkenleri içeren bir tasarım yapmak mümkün değildir. Bu yüzden halatlar için yayınlanmış test yöntemi ve standart sayısı çok fazla değildir. Halat performansını belirlemek için yapılacak testlerin maliyeti ve yol açtığı zaman kayıpları, özellikle büyük halatlar için önemli bir problemdir. Bu nedenle halat üreticileri genelde halat yapımından önce halat özelliklerini ortaya çıkarmak için modelleme çalışmaları yapmaktadır. Modelleme sayesinde halatın özellikleri de iyileştirilmektedir.
Tekstil halat üretiminde doğal veya yapay lifler kullanılmaktadır. Doğal lif olarak genelde keten, kenevir ve pamuk kullanılmaktadır. Ancak poliamidin (naylon) üretilmesi ile birlikte halat üretiminde dev bir adım atılmıştır. Arkasından sentetik halat üretiminde polyester lifler kullanılmıştır.
Sentetik lifler, yüksek dayanıklılık, yüksek gerilme dayanımı ve yüksek kuru ve yaş aşınma direnci gibi özellikleri gibi, bugün halat üreticileri için çok önemli özelliklere sahiptir. Artık halat üretiminde yüksek performansa sahip sentetik lifler önemli bir yer tutmaktadır.
Yetkili laboratuvarlar tarafından, spesifik testler kapsamında halatların fiziksel ve mekanik özellikleri de test edilmektedir. Bu testlerde esas alınan standartlar şunlardır:
- BS EN 919 Genel hizmet için fiber halatlar - Bazı fiziksel ve mekanik özelliklerin belirlenmesi
- TS EN ISO 2307 Elyaf halatlar - Belirli fiziksel ve mekanik özelliklerin tayini
Bu standartarl, farklı türdeki halatların, birim uzunluk başına net kütle, çap ve çevre, büküm uzunluğu, örgü adımı, uzama yüzdesi, çekme dayanıklılığı ve kopma dayanıklılığı özelliklerinin tespit edilmesinde kullanılan yöntemleri kapsamaktadır.