Noniyonik Aktif Madde Tayini
2005 yılında Sağlık Bakanlığı belli test yöntemlerini açıklamak üzere bir tebliğ yayınlamıştır: Deterjanlarda Bulunan Anyonik, Noniyonik, Amfolitik, Katyonik Yüzey Aktif Maddelerin Biyolojik Parçalanabilirlik Oranı ve Anyonik ile Noniyonik Yüzey Aktif Maddelerin Biyolojik Parçalanabilirlik Oranı Test Metodları Tebliği. Bu tebliğ, deterjanların içinde bulunan noniyonik aktif maddelerin biyolojik parçalanabilirlik oranlarını ve bu oranların test yöntemlerini de açıklamaktadır.
Bu tebliğ esaslarınca, formülünde biyolojik parçalanabilirlik oranı yüzde 80’den az olan anyonik ve noniyonik yüzey aktif maddeler bulunduran deterjanların piyasa sunulması yasaklanmıştır.
Noniyonik yüzey aktif maddelerde biyolojik parçalanabilirlik oranları, şu yöntemlerden en az biri kullanılmak suretiyle tespit edilebilir:
- OECD yöntemi: OECD tarafından 1976 tarihli raporda yer almıştır. Raporda deterjanlarda kullanılan yüzey aktif maddelerin biyolojik parçalanabilirliğinin tayinine dair bu yöntem önerilmiştir.
- Almanya’da kullanılan yöntem: 1977 yılında yayınlanan ve 1980 yılında değişiklik yapılan, Deterjanlar ve Temizlik Maddeleri Anyonik ve İyonik Olmayan, Düz Aktif Maddelerin Parçalanabilirliği Yönetmeliği’nde yer almıştır.
- Fransa’da kullanılan yöntem: Fransa Standartlar Kurumu tarafından 1981 yılı Haziran ayında yayınlanan, T 73-260 Deney Standardı’nda yer almıştır.
- İngiltere’de kullanılan yöntem: Su Araştırma Merkezi’nin 1978 yılında 70 sayılı Teknik Raporu’nda Gözenekli Kap Deneyi adıyla yer almıştır.
Yüzey aktif madde, suda veya sulu bir çözeltide çözündüğü zaman yüzey gerilimini genelde düşüren kimyasal bir bileşiktir. Yüzey aktif madde, bu arada iki sıvı arasındaki yüzey gerilimini de etkilemektedir. Bu maddelere kısaca surfaktan da denir. Su içinde kendi kendine organize olabilen surfaktanlar suyu seven ve suyu sevmeyen (hidrofilik ve hidrofobik) kısımlardan oluşmaktadır.
Noniyonik yüzey aktif maddelerin tespit edilmesi için Bizmut Aktif Maddesi (BİAS) yöntemi uygulanmaktadır. Bu yönteme cevap vermeyen noniyonik yüzey aktif maddeler için ya da daha doğru ve etkin bir sonuç almak için farklı analizler de yapılmaktadır.