Dolum Oranı (%) Tayini
Gıda sektöründe konserve kutuları doldurulurken, eğer kutuya konulacak ürün ve dolgu sıvısı ile tamamen doldurulacak olursa, sterilizasyon aşamasında ısının da etkisi ile hacim genişler ve kutunun çeperi zorlanır. Bu durumda kutu içinde yeterli vakum oluşmaz. Bu yüzden dolum sırasında konserve kutusunun üst kısmında bir boşluk bırakılması gerekmektedir. Bu boşluğa sektörde net tepe boşluğu adı verilmektedir. Tepe boşluğu ısıl işlemler aşamasında kutu içindeki ürünlerin genleşmesini dengelemek amacı ile bırakılmaktadır.
Bu boşluk miktarı, kutuya konulacak gıdanın cinsine bağlı olarak, ya da konserve kutusunun büyüklüğüne ve şekline bağlı olarak değişir. Sterilizasyon aşamasında su alarak şişen ve hacmi artan ürünlerde tepe boşluğu daha fazla olmak zorundadır. Ayrıca uzun ve ince konserve kutularında kapak esnekliği fazla olmayacağı için sterilizasyon aşamasında meydana gelen basınç kutunun gövdesini ve çeperlerini zorlar. Bu yüzde bu kutularda da tepe boşluğu daha fazla olmak zorundadır. Konserve kutusunun hacmi büyüdükçe tepe boşluğu miktarı da büyür.
Genel uygulamalara göre konserve kutusunda hacminin en fazla yüzde 5-10 arasında bir tepe boşluğu bırakılır. Ya da başka bir ifade ile konserve kutularında dolum oranı en fazla yüzde 90-95 arasında olmalıdır. Ayrıca 115-121 dereceler arası sterilize edilecek cam kavanozlarda tepe boşluğu, kap hacminin yüzde 6’sından düşük olamaz.
Dolum oranı, uygun oranların üzerinde olursa, konserve kutusu aşırı basınç ve vakum yüzünden patlar veya kutunun şekli bozulur. Aksine dolum oranı düşük olursa bu defa fazla hava yüzünden kutuda oktislenme ve aşınma görülür.
Yetkili laboratuvarlarda dolum oranı (yüzde) tayini çalışmalarında genel kabul gören test yöntemleri ve test kriterleri uygulanmaktadır. Analiz sonuçlarının güvenilirliği ve tarafsızlığı açısından laboratuvarlar yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından çıkarılan standartlara uymaktadır.