Çözünmeyen Safsızlıklar Tayini
Eterde çözünmeyen safsızlıklar, zeytinyağının kalitesini ve niteliğini belirleyen önemli parametrelerden biridir. Zeytinyağı üretimi sırasında, süreçlere tam uyulmaması veya kötü üretim yapılması sonucunda yağ içine kalan ve petrol eterinde çözünmeyen uçucu maddeler dışındaki toplam yabancı maddelere, eterde çözünmeyen maddeler ya da çözünmeyen safsızlıklar adı verilmektedir. Bu maddeler genel olarak, kum ve toprak gibi maddeler, okside olmuş yağ asitleri, azotlu maddeler, mineral maddeler ve karbonhidratlar olmaktadır. Yağda reçine ya da kalsiyum veya alkali sabunların bir kısmı da bulunabilir.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından 2014 yılında Türk Gıda Kodeksi Zeytinyağı ve Pirina Yağı Analiz Metotları Tebliği (Tebliğ no: 2014/53) yayınlanmıştır. Bu tebliğ zeytinyağı ve pirina yağları için yapılacak resmi kontroller için analiz yöntemlerini belirlemek amacı ile çıkarılmıştır. Tebliğ eklerinde birçok analiz yöntemi açıklanmıştır.
Sözü edilen tebliğe göre çözünmeyen safsızlık oranı, natürel zeytinyağlarında en fazla yüzde 0,1 olmak zorundadır. Analiz edilen yağda bu oran aşılıyorsa yağ standart dışı kabul edilmektedir. Tebliğe göre eğer sonucun yüksek çıkmasına, zeytinyağının üretim ya da depolama koşullarını etkileyen faktörler neden olmuş ise, bu durumda örnek alınan yağın üretim ve depolama koşulları kontrol edilmeli ve gerekiyorsa zeytinyağı filtrelenmelidir.
Yetkili laboratuvarlarda, kimyasal testler kapsamında hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlarda çözünmeyen safsızlıklar tayini çalışmaları yapılmaktadır. Bu çalışmalarda esas alınan standart şudur:
- TS EN ISO 663 Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar - Çözünmeyen safsızlık muhtevasının tayini
Bu uluslararası standart, hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlarda iyodometrik yöntem ile peroksit değerinin tespit edilmesinde kullanılan yöntemi açıklamaktadır. Peroksit değeri, hayvansal veya bitkisel yağlara kimyasal olarak bağlanan oksijen miktarının ölçümüdür.