Metabolik Enerji Tayini (Protein, Yağ, Nişasta, Şeker)
Hayvan yemlerinde ham enerjiden, aşağıda sayılan enerji miktarlarının çıkarılması ile geriye kalan enerjiye, çevrilebilir enerji, metabolize olabilir enerji ya da metabolik enerji denmektedir. Ham enerjiden düşülecek enerji çeşitleri şunlardır:
· Kanatlı hayvanlarda gübre enerjisi
· Geviş getirenler hayvanlarda gübre, idrar ve fermantasyon gazları ile kaybolan enerji
Bir başka ifade ile metabolik enerji, alınan yemlerin kuru maddesindeki toplam enerjiden, boşaltım ürünleri enerjileri çıkarılarak elde edilen enerjidir.
Daha basit bir anlatımla, beslenme yolu ile alınan kaloriler vücudun metabolizması tarafından enerjiye çevrilmektedir. Bu enerjiye metabolik enerji denmektedir. Bu enerji vücudun hareket etmesi için gerekli olan enerjidir. Normal koşullarda insan vücudunun günlük 12 bin kaloriye gereksinimi bulunmaktadır. Bu miktarın eksik alınması durumunda bünya zayıf düşer, fazla alınması durumunda da vücut kilo almaya başlar. Hangi gıdalarının ne kadar kalori içerdikleri, ambalajlarının üzerinde yazılı olmak zorundadır.
Enerji veren besinlerin başında karbonhidratlar, yağlar ve proteinler gelmektedir. Bütün organik besinlerin yapısında karbon, hidrojen ve oksijen atomları bulunmaktadır. Hücreler, zorunlu olmadığı sürece proteinleri enerji kaynağı olarak kullanmazlar. Proteinlerin temel görevi metabolizmada enzim olarak görev yapmaktır.
En küçük karbonhidratlar şekerdir. Gıdalar ile birlikte alınan fruktoz ve galaktoz karaciğerde glikoza dönüşür ve kana karışır. Fruktoz en tatlı şekerdir. Diğer bir şeker grubunu maltoz (arpa şekeri), laktoz (süt şekeri) ve sakkaroz (çay şekeri) oluşturur. Nişasta bir polisakkarittir. Bitkilerde fazla glikoz nişasta olarak depolanır. Nişasta suda hiç çözünmez. Mısır, buğday ve patateste çok miktarda nişasta bulunur. Hayvanlar nişasta üretemez, yemlerle dışardan alır. Bu nişasta vücutları tarafından glikoza parçalanır ve kullanılır.
Yetkili laboratuvarlarda, kimyasal testler kapsamında metabolik enerji tayini çalışmaları yapılmakta ve gıdalarda ve yemlerde protein, yağ, nişasta ve şeker analizleri yapılmaktadır. Bu çalışmalarda dünya genelinde kabul gören test yöntemlerine uyulmaktadır.