Nitrat, azot bileşikleri ile daha önce kirlenmemiş olan yüzey sularında ve yeraltı sularında çok az miktarlarda bulunmaktadır. Bu sularda nitratın belirgin şekilde yükselmesi, bu sulara amonyum ve organik azot içeren evsel ve sanayi atıklarının karıştığını veya bu sulara doğrudan nitrat deşarjının yapıldığını göstermektedir.

Nitrat deşarjları, içinde nitratlı bileşiklerin bulunduğu sanayi atıksuları yüzünden veya tarım alanlarında kullanılan nitratlı gübrelerin yağmur suları ile taşınması yüzünden olmaktadır.

Nitrat konsantrasyonunun litrede 10 mg’ı aşması durumunda, özellikle bebeklerde, mavi bebek sendromu hastalığına neden olmaktadır. Çünkü bebeklerde bu dönemde sindirim sistemi henüz gelişmemiştir.

Sularda nitrat varlığını ve miktarını tespit etmek, çeşitli girişimler yüzünden zordur. Atıksularda girişim yapan maddeler daha fazla olduğu için bu sularda daha da zor olmaktadır. Uygulanacak yöntem atıksuların özleliklerine, nitrat konsantrasyonuna ve yöntemin hassasiyetine göre belirlenir.

Nitrat iyonun kimyasal olarak tespit edilmesinde daha ziyade brucine metoduna başvurulmaktadır. Brucine ile nitrat arasında oluşan tepkime sırasında meydana gelen sarı reng spektrofotometrede okunur ve bu değer standart çözeltilerin okuma değerleri ile karşılatırılır. Brucine zehirli bir alkaloiddir.

Yetkili laboratuvarlarda, kimyasal testler arasında iyon kromotografisi yöntemi ile nitrat miktarı tayini çalışmaları yapılmaktadır. Bu analizlerde dikkate alınan birkaç standart şunlardır:

 

• TS 6183 Meyve, sebze ve mamulleri - Nitrit ve nitrat tayini - Moleküler absorpsiyon spektrometrik metot
• TS EN 12014-1 Gıda maddeleri - Nitrat ve/veya nitrit muhtevası tayini - Bölüm 1: Genel kurallar
• TS EN 12014-2 Gıda maddeleri - Nitrat ve/veya nitrit muhtevası tayini - Bölüm 2: Sebze ve sebze ürünlerinde nitrat muhtevasının HPLC / IC metodu ile tayini
• TS EN 12014-4 Gıda maddeleri - Nitrat ve/veya nitrit muhtevası tayini - Bölüm 4: Et ürünlerinde nitrat ve nitrit muhtevasının tayini için iyon değişim kromatografik (IC) metot