Hektolitre ağırlığı tayini, buğday, arpa ve benzeri tahılların un verimliliklerinin tespit edilmesi için yapılmaktadır. Bu analiz yöntemi 1000 dane ağırlığı olarak da anılmaktadır. Hektolitre ağırlığı, 100 litre buğdayın kilogram cinsinden ifadesi olmaktadır. Bu basit yöntem ile buğday kalitesi ortaya konmuş olmaktadır.

Hektolitre ağırlığı, buğday alımlarında ve sınıflandırılmasında esas alınan değerlendirmelerden biridir. Buğdayın hektolitre ağırlığı yükseldikçe kuru madde miktarı ve un verimi de yükselmektedir. Hektolitre ağırlığı ölçüm yapılan buğdayın türü, ekim mevsimi, yetişme dönemi ve ekolojik koşullara bağlı olarak farklılaşmaktadır.

Buğdayın hektolitre ağırlığını etkileyen başka faktörler de bulunmaktadır. Örneğin buğdayın dane büyüklüğü ve şekli, kabuğun ince veya kalın olması, danenin karın kısmının düz veya derin olması, kabuğun parlak olup olmaması hektolitre ağırlığını etkilemektedir.

Esas olarak uzun taneli buğdaylar kısalara oranla, küçük taneli buğdaylar büyüklere oranla, kalın kabuklu buğdaylar ince kabuklulara oranla, karın çukuru derin olan buğdaylar düz olanlara oranla ve yumuşak buğdaylar sert olanlara oranla daha düşük hektolitre ağırlığı vermektedir.

Bunun yanı sıra buğday daneleri arasında bulunan yabancı madde miktarı da hektolitre ağırlıkları üzerinde etkilidir. Keza zararlı böceklerden zarar görmüş, kırık ve çimlenmiş daneler de hektolitre ağırlığını düşürür.

Tahıllarda hektolitre ağırlığını tayin etmeye yönelik analizler, yetkili laboratuvarlarda fiziksel analizler kapsamında yapılmaktadır. Bu analizler sırasında, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara uyulmaktadır. Aynı zamanda genel kabul gören test yöntemlerine ve test kriterlerine uyulmakta ve bu şekilde güvenilir ve tarafsız sonuçlar elde edilmektedir.

Bu analizler sırasında dikkate alınan standartlar şunlardır:

• TS EN ISO 7971-1 Tahıllar - Yığın yoğunluğunun (kütle / hektolitre) tayini - Bölüm 1: Referans yöntem

• TS EN ISO 520:2010 Tahıl ve baklagiller - 1000 dane ağırlığının tayini
• TS 2974 Buğday